Jan den Houtkapper, reus van Steenvoorde

Ik heb gelezen, en ik moet bekennen dat ik het hoofdstuk van het korte verhaal in "Le Lion de Flandre" van Nicolas Bourgeois heb herlezen en dat ik bij elke regel die ik las inwendig heb geglimlacht, omdat elke regel in feite een heel persoonlijke herinnering terugbrengt en me precies 29 jaar terug in de tijd brengt, dat wil zeggen naar februari 1914, de geboortedatum van de reuze Jan den Houtkapper, van wie ik de eer heb de authentieke peetvader en zelfs een beetje... de vader te zijn.

Zijn kleren zijn eenvoudig, zelfs frustrerend," zegt Nicolas Bourgeois, "en dat klopt.

We waren met z'n vijven of zessen. die hem creëerden, ter wereld brachten, hem aankleedden, hem versierden en hem hielpen zijn eerste stapjes te zetten onder de lichtgrijze hemel van het Vlaamse Steenvoorde.

Zijn lichaam werd gemaakt door een bekwame plaatselijke mandenmaker, pater Tillie, en zijn maliënkolder is aan de binnenkant gevoerd met een hopbolster, geschonken door de heer Delobeau, de vader van de huidige burgemeester. De jurk werd gesneden en gepast door César Gilloots, die u goed kent.

Wij vier van ons naaiden de stroken zine één voor één (een geduldig werkje, dat verzeker ik u) om de steken van de laubert te vormen. Het hoofd en de handen werden in Parijs in een speciaal voor dit soort werk uitgeruste werkplaats geboetseerd.

Van begin februari tot 22 maart, de datum van het eerste uitstapje, werkten we elke avond incognito, met zeer weinig financiële middelen tot onze beschikking.

Op zondag 22 maart was alles klaar, behalve dat we beide handen misten. Het uitstapje was gepland voor de namiddag, en op de ochtend van die gedenkwaardige dag hadden, zoals gebruikelijk in ons Vlaanderen, de jachthoorns en trompetten vergezeld van een heraut luidkeels het feest aangekondigd ... na de vespers. We waren er helemaal niet gerust op.

Zou het treintje uit Vlaanderen, dat op dat moment rond 13.00 uur uit Hazebrouck aankwam, ons het langverwachte pakje brengen? We waren al aan het zoeken naar een manier om de situatie in extremis uit te leggen, hoe we de publieke opinie in Steenvoorde konden voorbereiden op deze onfortuinlijke tegenslag, toen we eindelijk tevreden waren en om de verzorging van onze vriend Jan af te ronden, gingen verschillende van ons die dag zonder avondeten.

Nicolas Bourgeois heeft gelijk als hij zegt: "Zijn heldendaden zijn nauwelijks opgetekend in officiële documenten of in boeken met een grote oplage, en er zijn geen uitgebreide archieven in een stad die door Filips Augustus tijdens zijn veldtochten in Vlaanderen zo goed werd gearchiveerd en verbrand".

Zoals ik al eerder zei, hadden we heel weinig middelen en zelfs geen geldelijke stimulans van de gemeente. Tot overmaat van ramp had de deken niet veel ophef over ons gemaakt tijdens de hoogmis, omdat hij zijn kudde eraan had herinnerd dat het vastentijd was en dat het ongepast was om een wereldlijk feest te organiseren tijdens deze periode van boetedoening.

Ik had weinig financiële middelen en geen documentaire middelen.
Ik nam het op me om, om wat geld bij elkaar te krijgen, de programma's op te stellen en te drukken die bedoeld waren om aan de aanwezigen te worden verkocht om de menigte te interesseren waarvan we dachten dat ze het festival zouden bijwonen.

Ik schreef de legende van Jan den Houtkapper en om u een nauwkeurig gedetailleerd verslag te kunnen geven, liet ik de naam van onze held met opzet vaag, omdat hij verschillende beroepen uitoefende: hij was houthakker, klar, een deskundig wever en een bekwaam schoenmaker. Ik zei dat de legende...

hem Jan den Houtkapper, Jan den Wever of Jan den Schoenmaker noemde, drie beroepen die in Steenvoorde hoog in aanzien stonden.
Op deze manier hoopte ik de volksstem te raadplegen, die niet zou nalaten zijn mening te geven, zei ik tegen mezelf.

Ik had in het verhaal vermeld dat mijn held ooit in de nabijgelegen bossen van Beauvoorde had gewoond en dat hij er vele jaren had gewerkt vele jaren in het bos. Zo werd onze plaatselijke reuze geboren en het was voor de naam van Jan den Houtkapper dat de menigte zich verzamelde.

César Gilloots had me verteld over een zekere Fromulus die volgens Sanderus in de 12e eeuw heer van Steinfort was geweest, maar ik heb nooit de gelegenheid gehad om over zijn daden te lezen, net zo min als over die van Jan den Houtkapper. Misschien, moet ik zeggen... zeker, als de heer Nicolas Bourgeois, die een geleerde is, dit bescheiden werkje van bijna dertig jaar geleden zou lezen, zou hij al snel ijdele details, Byzantijnse hypotheses en lukrake reminiscenties, zelfs anachronismen vinden. In dat geval zou ik hem willen vragen mij te vergeven, alleen denkend aan de goede bedoelingen en het gebrek aan pretentie van een beginneling, die op dat moment meer in beslag werd genomen door zijn ondankbare baan als belastinginner, die veel tijd en veel werk vergde, waardoor hij weinig vrije tijd overhield... als archiefvorser.

Desondanks was het feest een groot succes. Die avond, in het Hôtel de Flandre op de Grote Markt van Steenvoorde, was het organisatiecomité in grote getale aanwezig... César Gilloots, onze voorzitter, stelde me voor aan een vriend van hem als de auteur, of liever de vinder, van de held van het festival.

Ik kreeg complimenten van deze vriend, een plaatselijke notaris wiens naam ik niet wil onthullen, die geen slank figuur was, noch een slank karakter. Deze uitstekende ministeriële ambtenaar voegde eraan toe: Uw verslag is zeer interessant, zeer levendig, het sluit goed aan bij de plaatselijke gebeurtenissen, maar het is jammer dat u een spelfout over het hoofd hebt gezien. Het woord "gebaar" is van het mannelijke geslacht, zoals in "een gebaar, het gebaar"

Ik had namelijk aan het eind van mijn verslag van het leven van onze held geschreven: Icy s'arrête la geste du Reuze de Steinfort...

Ik denk niet dat Jan den Houtkapper zelf in staat zou zijn geweest om zo'n verpletterende klap uit te delen. In ieder geval zou ik het hem vergeven hebben.

Ongetwijfeld heb je, net als ik, gehoord van Jan den Houtkapper's tragische einde in Steenvoorde in mei 1940. Hij was daar een slachtoffer, een onschuldig slachtoffer... gemarteld. Zijn hoofd was vastgemaakt aan een tank die, naar ik me heb laten vertellen, op weg was naar Duinkerken. Een paar jaar geleden was hij op een heel andere manier binnengekomen. Ik moet bekennen dat het horen van het verhaal over het einde van Jan den Houtkapper mijn hart deed zinken...

De namen van de mensen werden gevonden dankzij twee muzikanten op de foto M.Haverbeque en G.Delaeter.

Contact: www.musique-steenvoorde.fr